44. Την περίοδο που µεσολάβησε από το προηγούµενο Συνέδριο σηµειώθηκαν νέα βήµατα στην παρέµβαση του Κόµµατος στον Πολιτισµό. Η πλούσια πολιτιστική δραστηριότητα που συνεχίστηκε µε πιο ανεβασµένους ρυθµούς µέσα από τα Επιστηµονικά Συνέδρια, τα Φεστιβάλ της ΚΝΕ – Οδηγητή, τις µεγάλες καλλιτεχνικές παραγωγές, τις συναυλίες, τα αφιερώµατα, τις εκθέσεις, τους διαγωνισµούς πρωτότυπου καλλιτεχνικού έργου, χαρακτηρίστηκε από υψηλότερη στάθµη και βαθύτερη προσέγγιση του αντικειµένου της Τέχνης από το Κόµµα και την ΚΝΕ. Ο αριθµός των καλλιτεχνών, των διανοουµένων και των άλλων εξειδικευµένων στους τοµείς της Τέχνης ανθρώπων που συµµετείχαν ή συνέβαλαν ενεργητικά σε όλη αυτήν τη δραστηριότητα διευρύνθηκε ποσοτικά και ποιοτικά. Ορισµένες Κοµµατικές Οργανώσεις, αξιοποιώντας την κεντρική πείρα, ανέπτυξαν σε τοπικό επίπεδο αντίστοιχες πρωτοβουλίες µε αξιόλογα αποτελέσµατα.

Η έντονη πολιτιστική δραστηριότητα αυτών των χρόνων, αλλά και οι πρωτοβουλίες που αναπτύσσονται από τις κοµµατικές δυνάµεις στο µαζικό κίνηµα των εργαζοµένων στον Πολιτισµό, πιο εντατικά την τελευταία περίοδο της πανδηµίας, συνέβαλαν στο να αναβαθµιστεί το κύρος του Κόµµατος γενικότερα και ειδικότερα στον χώρο του Πολιτισµού. Με την όλη δράση του, το έµπρακτο ενδιαφέρον του για τα οξυµένα προβλήµατα των καλλιτεχνών και των άλλων εργαζοµένων στον κλάδο και µε την εκτίµηση που τρέφει στην κοινωνική προσφορά τους, το Κόµµα κερδίζει τον σεβασµό τους, δηµιουργώντας το έδαφος για να ξεπεράσουν αναστολές και να προσεγγίσουν την πολιτική του. Η σχέση τους µε την Τέχνη δίνει άλλωστε µια διαφορετική δυναµικότητα στη στάση τους απέναντι στη ζοφερή κοινωνική πραγµατικότητα.

Η συσπείρωση γύρω από το Κόµµα ενός σηµαντικού αριθµού καλλιτεχνών που έχει έως τώρα επιτευχθεί δεν πρέπει ωστόσο να θεωρείται ακόµα ικανοποιητική ούτε και δεδοµένη. Απαιτείται µεγάλη προσπάθεια µε σταθερή συστηµατική πολιτική και ιδεολογική συζήτηση για να διατηρείται και να διευρύνεται αυτή η συσπείρωση, προπαντός για να καλλιεργούνται πολιτικοί και ιδεολογικοί δεσµοί µε νεότερους ταλαντούχους καλλιτέχνες, µια πλευρά στην οποία σηµειώνεται καθυστέρηση.

45. Γενικά διαφαίνεται η τάση να ξεπερνιέται σταδιακά η αντίληψη στις γραµµές µας που –όπως είχε επισηµανθεί στο 20ό Συνέδριο του Κόµµατος– αντιµετωπίζει τον πολιτισµό ως διακοσµητικό στοιχείο της πολιτικής δράσης του. Ο πολιτισµός –ιδιαίτερα η στρατευµένη στα κοµµουνιστικά ιδανικά τέχνη– αρχίζει να αναγνωρίζεται ως ένα ακόµη πεδίο της ταξικής πάλης, ως ένας κρίσιµος τοµέας δράσης του Κόµµατος, ικανός µε τα δικά του µέσα –αισθητικά, καλλιτεχνικά– να εκφράζει και να προωθεί την κοµµουνιστική ιδεολογία και την αναγκαιότητα του σοσιαλισµού – κοµµουνισµού.

Χρειάζεται, ωστόσο, να συνειδητοποιηθεί βαθύτερα πως η σπουδαιότερη λειτουργία της Τέχνης και γενικότερα του Πολιτισµού είναι να συµβάλλει στη διεύρυνση του µορφωτικού ορίζοντα, να συµβάλλει στην πολύπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας, άρα και στην ικανότητα των κοµµουνιστών να κατανοούν και να επιδρούν στην κοινωνική πραγµατικότητα. Τα στοιχεία αυτά είναι απαραίτητα για να κατακτούν το ρόλο τους ως επαναστατική πολιτική πρωτοπορία.

Οι αναξιοποίητες ακόµη δυνατότητες στον χώρο του Πολιτισµού για την ανάπτυξη της πολιτικής παρέµβασης του Κόµµατος θέτουν ακόµη πιο επιτακτικά την ανάγκη να ξεπεραστεί η µεγάλη ανοµοιοµορφία ανάµεσα στις Κοµµατικές Οργανώσεις ως προς το επίπεδο οργάνωσης της πολιτιστικής δουλειάς, µε τη συγκρότηση επιτροπών πολιτισµού σε όλες τις Οργανώσεις Περιοχής και κοµµατικών οργανώσεων καλλιτεχνών στις µεγαλύτερες τουλάχιστον πόλεις, τη συστηµατική παρακολούθηση του τοµέα, τη µεγαλύτερη εξοικείωση µε το αντικείµενο της Τέχνης, τη σταθερή πολιτιστική δραστηριότητα.

46. Παρά τα όποια επιτεύγµατα στην πολιτιστική δουλειά του Κόµµατος, υπάρχει ακόµη µεγάλη απόσταση από το να κατακτηθούν η γνώση και η ικανότητα αντιπαράθεσης µε σύγχρονες αστικές θεωρίες γύρω από το περιεχόµενο της Τέχνης, που καλλιεργούνται συστηµατικά και µε διάθεση µεγάλων κονδυλίων µέσα από ένα πλέγµα κρατικών οργανισµών, ιδρυµάτων των επιχειρηµατικών οµίλων και πανεπιστηµίων, επιδρώντας σοβαρά στις νεότερες και µε περισσότερα µορφωτικά εφόδια γενιές των καλλιτεχνών.

Το κεντρικό και πιο επικίνδυνο χαρακτηριστικό αυτών των θεωριών είναι ότι σύνθετα κοινωνικά ζητήµατα, όπως η βία κατά των γυναικών, η «ταυτότητα φύλου», ο ρατσισµός κ.ά., παρουσιάζονται µε όρους ατοµικών δικαιωµάτων. Έτσι, υποβαθµίζεται και η ανάγκη προστασίας των θυµάτων κάθε είδους βίας, ρατσισµού, αποξένωσης, λόγω φύλου, θρησκείας, σεξουαλικού προσανατολισµού κ.λπ.

Γίνεται φανερό ότι απαιτείται να ενταθεί η µελετητική προσπάθεια για την επεξεργασία θεωρητικών ζητηµάτων της σύγχρονης Τέχνης και λογοτεχνίας µε συντονισµό και της εργασίας υποψήφιων διδακτόρων σε ανάλογη θεµατολογία. Θεµελιακός παράγοντας για να εδραιωθεί και να ενισχυθεί η παρέµβαση του Κόµµατος στον Πολιτισµό είναι η ανάπτυξη µιας νέας γενιάς καλλιτεχνών – δηµιουργών και επιστηµόνων στο χώρο της Τέχνης, που µαζί µε το ταλέντο και τη γνώση των εργαλείων της Τέχνης τους θα διαθέτουν µαρξιστική κατάρτιση, ως καθοριστική προϋπόθεση για τη δηµιουργία πρωτοπόρου καλλιτεχνικού έργου µε υψηλή αισθητική αξία. Πρόκειται για έναν δύσκολο στόχο που, ειδικά στις σηµερινές αντεπαναστατικές συνθήκες µεγάλης υποχώρησης του κοµµουνιστικού κινήµατος, δεν επιτρέπεται να αφεθεί στην τύχη. Απαιτεί επίµονη και µακρόπνοη προσπάθεια, που παρότι τα αποτελέσµατά της δεν θα φανούν άµεσα, θα αποδειχτεί πολύτιµη στην πάλη για τον επαναστατικό µετασχηµατισµό της κοινωνίας.

21ο Συνέδριο του ΚΚΕ

Από το πρώτο κείμενο των θέσεων