Βρείτε με σε δημόσιους χώρους της Αμερικής ή αλλιώς Panagiotis Maniatis. No. 1617. #scatteredseeds #scatteredlikeseeds #poemsforall @ San Diego, California.
Category: Άρθρα blackflight
Θα πω μόνο δυο λόγια: επιμένω στην άποψη πως ο όρος παρακμή δεν χρειάζεται και ότι θα ήταν προτιμότερος άλλος όρος όπως πεσσιμισμός, απομάκρυνση από τον άνθρωπο κλπ. Συμφωνώ, όμως, γενικά με όσα είπαν ο κ. Φίσερ και ο κ. Γκολντστύκερ, γιατί μας έδειξαν τον όρο παρακμή τελείως απομονωμένο, όχι σε συσχετισμό με το κοινωνικό σύνολο. Μας έδειξαν τον όρο αυτό με τον οποίο καθορίζονται ομάδες ή μεμονωμένα άτομα και που γεννιούνται από ορισμένες συνθήκες από τις οποίες περνά η κοινωνία. Ακόμη και οι δυο απέδειξαν ότι η παρακμή μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο κριτικά. Αυτό σημαίνει πως το ίδιο άτομο –αν θέλουμε λ.χ. να αποκαλέσουμε τον Μπωντλαίρ παρακμασμένο- είναι προάγγελος του μέλλοντος, γιατί όλη η μετέπειτα ποίηση στηρίζεται σ’ αυτόν.
Γίρζι Χάγιεκ
Η συζήτησή μας δεν πρόκειται να κλείσει τούτη τη στιγμή με τη δικαίωση της μιας ή της άλλης άποψης. Η μεγαλύτερη προσφορά της βρίσκεται στο γεγονός του τρόπου με τον οποίο μπαίνουν τα προβλήματα και όχι στην καθοριστική απάντηση στην οποία δεν θα είχε κανείς τι να προσθέσει. Είναι η αρχή μιας συζήτησης που με πειστικά, με ακράδαντα επιχειρήματα, θα συνεχιστεί στην Πράγα, στο Παρίσι ή στη Μόσχα. Αν διαφώνησαν οι φίλοι που πήραν μέρος στη συζήτηση, πάνω στην αντίληψη της έννοιας παρακμή, αυτό είναι μια καλή προϋπόθεση για τη δημιουργική συνέχιση της συζήτησης. Αποφασιστική σημασία έχει ότι σε κάθε συνέχεια της συζήτησης θα βρισκόμαστε με την πεποίθηση που μας έδωσε η σημερινή: με την πεποίθηση στην αλληλεγγύη των συναγωνιστών. Είμαι ευτυχής γιατί ο Ζαν Πωλ Σαρτρ εξέφρασε αυτή την πεποίθηση στο όνομα όλων μας.
Ζαν Πωλ Σαρτρ
Ο ρόλος μου δεν είναι να κλείσω τη συζήτηση, παίρνω όμως τον λόγο για να σας ευχαριστήσω. Ακόμη με ευχαρίστηση θα σας έλεγα ένα πράγμα που δεν είναι συνηθισμένη φιλοφρόνηση, αλλά που για μένα έχει τεράστια σημασία. Πρώτη φορά μπόρεσα να έχω σε ανατολική χώρα με ανατολικούς φίλους, με σοσιαλιστές, με μέλη του κόμματος, μια τόσο εποικοδομητική συζήτηση. Μια συζήτηση όπου οι απόψεις είναι τόσο συγγενικές, έστω κι αν υπάρχουν ορισμένες διαφωνίες. Πρώτη φορά βλέπω να υπάρχει θέληση να αναζωογονηθεί ο μαρξισμός και να αποκτήσει και πάλι τη θεωρητική του δύναμη, παραμένοντας παράλληλα σταθερός στις βασικές μαρξιστικές θέσεις του. Αυτό και με εξέπληξε και μου έδωσε ελπίδες γιατί δεν υπάρχει, κατά τη γνώμη μου, άλλος δρόμος από τη συζήτηση. Πιστεύω ότι η αναμέτρηση με τη Δύση δεν μπορεί να καταστρέψει τίποτα. Οι αρχές παραμένουν σε μας το ίδιο ατράνταχτες όσο και σε σας. Η συζήτηση γίνεται καρποφόρα όταν γίνεται ανοικτά.
Και γι’ αυτό, σας ευχαριστώ.
(Μετάφ. από τα τσέχικα: ΡΕΝΕ ΨΥΡΟΥΚΗ)
Φίλοι και φίλες, ποιητές/τριες, που θέλετε να δημοσιεύσετε το έργο σας στην Κατιούσα, μπορείτε να ετοιμάσετε αδημοσίευτο υλικό, μαζί με ένα βιογραφικό και μια δυο φωτογραφίες που θεωρείτε ότι ταιριάζουν με το περιεχόμενο της δουλειάς σας και να το στείλετε στη διεύθυνση katiousa.gr@gmail.com. Αν χρειάζεστε περισσότερες διευκρινίσεις ή μια γνώμη παραπάνω, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου ή να στείλετε τη δουλειά σας στο προσωπικό μου μέιλ mauro_flight@yahoo.gr.
Back to the soviet future.
Ακόμα δυο παρατηρήσεις πάνω στο πρόβλημα της παρακμής. Συχνά αντιμετωπίζουμε –έτσι τουλάχιστον νομίζω- μια από τις βασικές μορφές της παρακμής, δηλαδή την κατάπτωση μιας κατεύθυνσης, τη χρησιμοποίηση τυποποιημένων καλλιτεχνικών μεθόδων. Νιώθω τους επίγονους του μεγάλου Ντελακρουά σαν πραγματικά παρακμασμένους. Θα μπορούσα να στηρίξω την άποψή μου φέρνοντας για παράδειγμα πολλούς πίνακες. Σε πίνακες σαν την «αναδυόμενη Αφροδίτη» του Μποργκερό και σε πολλούς άλλους παρόμοιους πίνακες, είναι πολύ έκδηλη η αντίθεση ανάμεσα στο κοινωνικό είναι και στην επιδεικτική κραυγαλέα ζήτηση η οποία επιθυμεί την πληθωρική γυναικεία σάρκα και την αισθησιακή αφθονία. Η κοκότα της «Τρίτης Αυτοκρατορίας» ηρωποιείται πότε σαν θεά της αλήθειας, πότε σαν τη θεά της ελευθερίας και άλλοτε πάλι σα θεά της ευτυχίας. Αυτήν ακριβώς την εξειδανίκευση της Νανάς, αυτή την αντικατάσταση του πραγματικού από την εντύπωση, θεωρώ παρακμή. Στη Γερμανία η παρακμή εκδηλώθηκε διαφορετικά. Εδώ μου φαίνεται πως η ιμπεριαλιστική παρακμή ενσαρκώνεται λ.χ. με το μνημείο της μάχης των λαών, με όλο το παραφουσκωμένο ύφος του και με όλο τον αρχιτεκτονικό του τσαρλατανισμό. Όπως η Γαλλία εξιδανίκευσε τις κοκότες της, έτσι και ο γερμανικός ιμπεριαλισμός εξιδανίκευσε τις Βαλκυρίες. Και στη μια και στην άλλη περίπτωση φαίνεται η έλλειψη σχέσης ανάμεσα στην πραγματικότητα και την εντύπωση, χάρη στην προσπάθεια να δοξαστεί μια κοινωνία καταδικασμένη στην καταστροφή – και αυτό σημαίνει παρακμή. Συχνά μας διαφεύγει πως χαρακτηριστικό της παρακμής δεν είναι μόνο η έλλειψη ανθρωπισμού, η επάνοδος της βαρβαρότητας στους κόλπους του πολιτισμού, η απομάκρυνση από την πραγματικότητα, αλλά κυρίως το σχήμα, η ανειλικρίνεια και η κολακεία.
Και ακόμη κάτι σχετικό με την απόλυτη άρνηση: δεν θα ήθελα με κανένα τρόπο να γίνω ο προπαγανδιστής της δημιουργίας έργων απόλυτης άρνησης. Αλλά θα πολεμήσω και για να μην στιγματισθούν σαν απόλυτη άρνηση, έργα καθαρά και τελείως ξένα προς την παρακμή, αν και εξυμνούν κάτι που θα έπρεπε να καταριούνται, λ.χ. έργα σαν του Μπέκετ. Δεν υποστηρίζω καθόλου όπως μια τέτοια απόλυτη άρνηση πρέπει να γίνει βασική καλλιτεχνική κατεύθυνση. Πιστεύω, όμως, ότι εξαρτάται από μας τους μαρξιστές, από τη στάση μας, από τη σοφή κριτική μας, το πώς θα επιδράσει ο Μπέκετ πάνω στην κουλτούρα μας. Πρέπει να μάθουμε να ξεχωρίζουμε τους καλλιτέχνες με τους λογοτέχνες εκείνους που τιμούν την απανθρωπιά, την κτηνωδία, την επιθετικότητα, τη βρωμιά και κάθε εκδήλωση κατάπτωσης ή και που αδιαφορούν για όλα αυτά, από τους λογοτέχνες σαν τον Μπέκετ, που τα αρνιούνται όλα αυτά με απόγνωση. Ας μην θεωρήσουμε παρακμασμένο αυτόν που απεικονίζει την παρακμή, αλλά εκείνον που συνταυτίζεται με την παρακμή.
Θα ήθελα να μου επιτραπεί να κάνω μια μικρή υποσημείωση. Και τούτο μόνο για να σας πληροφορήσω πως σε μας δεν είναι και τόσο άσχημα τα πράγματα στο ζήτημα της έκδοσης των λεγόμενων λογοτεχνών της παρακμής. Θέλω να σας πω πως ήταν Τσέχος κομμουνιστής ο εκδότης που εξέδωσε προπολεμικά τα άπαντα του Προυστ. Επίσης, ένας Τσέχος εκδότης εξέδωσε τα άπαντα του Τζόυς. Είχα τότε σταλεί στο Παρίσι για να πάρω τη συγκατάθεση του Τζόυς και μετέφρασα κι εγώ ο ίδιος ένα μέρος του έργου του. Είναι ανάγκη να πούμε, πως δεν μιλούμε για πρώτη φορά για τον Κάφκα. Πριν από πολλά χρόνια, στα 1920, ο Σ. Κ. Νόυμαν, είναι ο πρώτος που δημοσίευσε σε τσέχικο κομμουνιστικό περιοδικό τη νουβέλα του Κάφκα «Θερμαστής». Και είμαι υποχρεωμένος να δώσω ακόμα ένα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο: συνεργάστηκα για την έκδοση ενός βιβλίου του Γιούλιους Φούτσικ –ήδη εκδόθηκε- που είναι κείμενα και λογοτεχνικές σημειώσεις του Φούτσικ από την εποχή της νεανικής του ζωής, όταν ήταν 16-17 χρόνων, και όπου μιλά για τον Κάφκα, σε λίγες γραμμές, πάντως είναι φανερό ότι ο εθνικός ήρωας Φούτσικ από τα εφηβικά του χρόνια ενδιαφερόταν για τον Κάφκα.
Θέλω, επίσης, να πω ότι σε μας εκδηλώθηκε προπολεμικά ένα μεγάλο μέρος από το έργο του Φρόυντ. Όλα αυτά υπάρχουν στις βιβλιοθήκες μας. Ταυτόχρονα μου έρχεται στη μνήμη και ένα άλλο γεγονός. Στα 1934, στο πρώτο συνέδριο των σοβιετικών συγγραφέων, όπου παρευρέθηκα σαν Τσέχος αντιπρόσωπος, ο Καρλ Ράντεκ επιτέθηκε με δριμύτητα κατά του Τζόυς. Σε αντίθεση με μας, υπάρχει παλιά παράδοση κατά του Τζόυς στη Σοβιετική Ένωση.
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ
Αγαπητοί φίλοι,
Στις 19 του Μαΐουσυμπληρώνονται 122 χρόνια από το θάνατο του Εθνικού Ήρωα της Δημοκρατίας της Κούβας Χοσέ Μαρτί Πέρεζ. Με την ευκαιρία μίας τόσο σημαντικής ημερομηνίας, θα πραγματοποιηθεί μία εκδήλωση μνήμης και τιμής στο πάρκο που βρίσκεται στην συμβολή των οδών Μιχαλακοπούλου και Αλκμάνος, το Σάββατο 20 Μαίου 2017 στις 11:00 π.μ.
Θα είναι μεγάλη τιμή για μας να υπολογίζουμε στην παρουσία σας σε αυτή την τελετή κατά την οποία θα αποτίσουμε φόρο τιμής στον εξαίρετο πατριώτη, παγκόσμιο Κουβανό, Απόστολο της Ανεξαρτησίας της Κούβας και Πρόδρομο της Ολοκλήρωσης της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής.
Παρακαλώ δεχθείτε τη βεβαίωση της βαθύτερης εκτιμησής μου.
Zelmys María Domínguez Cortina
Πρέσβης
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
11.00 Άνοιγμα
11.10 Κατάθεση στεφάνου
11.15 Απαγγελία ποιημάτων από τον ποιητή Jaime Svart
11.25 Χαιρετισμός από την Πρέσβη της Κούβας, Zelmys María Domínguez Cortina
11.40 Χαιρετισμοί του Ελληνο Κουβανικού Συνδέσμου Φιλίας και Αλληλεγγύης και του Πολιτιστικού Συλλόγου Χοσέ Μαρτί
12.00 Τέλος εκδήλωσης
 |
| Η νέα προτομή του Χοσέ Μαρτί στην Αθήνα, που τοποθετήθηκε τον Ιανουάριο του 2014 |
Θα ήθελα να πω λίγα λόγια για το θεωρητικό και παράλληλα πρακτικό πρόβλημα που είναι συνδεδεμένο όχι μόνο με το πρόβλημα της παρακμασμένης λογοτεχνίας, αλλά γενικότερα και με το πρόβλημα της αστικής λογοτεχνίας, και ακόμη αν θέλετε με το πρόβλημα της συνύπαρξης και της πάλης των ιδεών. Πρόκειται για μια κατηγορία που είναι ενσωματωμένη στον τομέα της λογοτεχνικής κριτικής και που αφορά τη λεγόμενη αντικειμενική λειτουργία της λογοτεχνίας.
Περίπου πριν από ένα χρόνο άκουσα την άποψη πως η κατηγορία της αντικειμενικής λειτουργίας της λογοτεχνίας θα μπορούσε να εξαλειφθεί από την κριτική της λογοτεχνίας. Αυτό σημαίνει πως δεν θα πρέπει να κάνουμε διάκριση ανάμεσα στη βλαβερή και την προοδευτική λογοτεχνία. Πιστεύω πως εδώ υπάρχει κάποιος κίνδυνος που συνίσταται στο γεγονός ότι ενώ από τη μια μεριά για τον μελετημένο μαρξιστή δεν υπάρχει βλαβερή λογοτεχνία, από την άλλη έχουμε μια κοινωνία που αποτελείται και από ανθρώπους που δεν είναι μαρξιστές, ή και που δεν είναι τίποτα και που θα μπορούσαν να επηρεασθούν αρνητικά από την μη μαρξιστική λογοτεχνία. Και ίσως να χρειάζεται να προφυλάξουμε αυτό το τμήμα του πληθυσμού από τις επιδράσεις μιας βλαβερής λογοτεχνίας ή φιλοσοφίας. Δημιουργείται το πρόβλημα: στη σημερινή κατάσταση θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα είδος μαρξιστικής εκλεκτής διανόησης (ελίτ) που θα ήταν καλό να τα γνωρίζει όλα, ώστε να είναι και σε θέση να διεξάγει τον αποτελεσματικό ιδεολογικό αγώνα και να επικοινωνεί με τις ιδεολογίες και τη λογοτεχνία της αστικής Δύσης. Αυτό, όμως, δεν θα ισχύει για τους υπόλοιπους, γιατί αυτοί δεν θα έχουν φτάσει σ’ αυτό το μαρξιστικό επίπεδο συνείδησης και γνώσης. Κατά τη γνώμη μου, πρόκειται για ένα πρόβλημα πολύ σοβαρό για τη μαρξιστική κριτική –δηλαδή για την ακριβή και αντικειμενική μαρξιστική ανακάλυψη- γιατί η αντικειμενική ερμηνεία δεν βρίσκεται σε αντίθεση με την μαρξιστική αντίληψη –σε κάθε λογοτεχνία και φιλοσοφία, αστική, μη μαρξιστική και αντιμαρξιστική, των στοιχείων εκείνων της αντικειμενικής πραγματικότητας που θα είναι προσιτά και σε ανθρώπους που δεν έχουν φτάσει σε υψηλό επίπεδο μαρξιστικής σκέψης. Με τον τρόπο αυτό θα σωθούν τα καλλιτεχνικά και φιλοσοφικά εκείνα έργα που έχουν εποικοδομητικά στοιχεία και που μπορούν να είναι χρήσιμα όχι μόνο στην ελίτ, αλλά και στις πλατιές μάζες. Αν το κάνουμε αυτό, θα ξεχωρίσουμε την μαρξιστική μας ελίτ, που έχει το δικαίωμα να γνωρίζει τα πάντα, από τα υπόλοιπα στρώματα του λαού που δεν έφθασαν ακόμα σε αυτό το επίπεδο συνειδητοποίησης. Θα μπορέσουμε, όμως, έτσι να διαδώσουμε τα αποκαλυπτικά στοιχεία που αντανακλούν την αντικειμενική πραγματικότητα μέσω των εκδόσεών μας. Έτσι θα μπορέσουμε να διαδώσουμε ένα μέρος των δυτικών βιβλίων που θα εκδίδουμε και να γνωρίσουμε στο κοινό τους συγγραφείς αυτών των βιβλίων που δεν είναι μαρξιστές ή ακόμη είναι αντιμαρξιστές. Έτσι θα διαφυλάξουμε τα πολύ υγιή και σωστά στοιχεία που κρύβονται μέσα σ’ αυτή τη λογοτεχνία. Θα έλεγα πως αυτή η ερμηνευτική δραστηριότητα θα μπορούσε να παραλληλιστεί με τον Μαρξ όταν έλεγε ότι αφαιρώντας την ιδιοκτησία από τους καπιταλιστές, ελευθερώνουμε και αυτούς τους ίδιους. Αυτό σημαίνει πως δεν ελευθερώνονται μόνο από τα πλούτη τους, αλλά και από τις συνθήκες που τους κάνουν να είναι βλαβεροί στην κοινωνία. Νομίζω πως μ’ αυτό τον τρόπο θα πρέπει να ενεργήσουμε και στη λογοτεχνία και στη φιλοσοφία. Εδώ ακριβώς βρίσκεται το μεγάλο καθήκον της φιλοσοφίας και της μαρξιστικής κριτικής στη λογοτεχνία.
