Category: Έρευνα
Επιμέλεια-μετάφραση: Παναγιώτης Μανιάτης //
Η επανάσταση μετατόπισε το θέατρο των κριτικών μας επιχειρήσεων.
Πρέπει να αναθεωρήσουμε τις τακτικές μας.
«Πετάξτε τους Pushkin, Dostoevsky και Tolstoy από το πλοίο της σύγχρονης εποχής» ήταν το σύνθημά μας το 1912. (Πρόλογος στο «Μπάτσος στο Κοινό Γούστο»).
Οι κλασσικοί είχαν εθνικοποιηθεί.
Οι κλασσικοί είχαν τιμηθεί ως το μόνο ανάγνωσμα.
Οι κλασσικοί είχαν θεωρηθεί ως η ακλόνητη, απόλυτη τέχνη.
Οι κλασσικοί, με το χαλκό των μνημείων τους και την παράδοση των σχολών τους, συνέθλιβαν καθετί το καινούργιο.
Τώρα για 150.000.000 ανθρώπους, οι κλασσικοί είναι ένα συνηθισμένο εκπαιδευτικό βιβλίο.
Τώρα μπορούμε ακόμα να χαιρετίσουμε αυτά τα βιβλία ως βιβλία ούτε χειρότερα ούτε καλύτερα από άλλα, χρησιμοποιώντας τα για να βοηθήσουμε να διδαχτούν οι αναλφάβητοι. Μόνο που στην εκτίμησή μας γι’ αυτά έχουμε να καθορίσουμε τη σωστή ιστορική προοπτική.
Αλλά εμείς, με όλη τη δύναμή μας, θα παλέψουμε ενάντια στη μεταφορά των μεθόδων δουλειάς των νεκρών στη σημερινή τέχνη. Θα παλέψουμε ενάντια στη φανταστική σαφήνεια• και λόγω της εγγύτητας σ’ εμάς των σεβάσμιων παλαιών, ενάντια στην παρουσίαση των σκονισμένων κλασσικών αληθειών των βιβλίων, μεταμφιεσμένες σε καινούργιες και ξανανιωμένες.
Προηγουμένως, παλέψαμε ενάντια στον έπαινο, ενάντια στον έπαινο των εστέτ και των κριτικών της αστικής τάξης. «Με αγανάκτηση πετούσαμε από το μέτωπό μας το στεφάνι της φθηνής δόξας φτιαγμένης από σκουπόξυλα».
Τώρα, με χαρά δεχόμαστε την κάθε άλλο παρά φθηνή δόξα της μεταοκτωβριανής πραγματικότητας.
Αλλά θα χτυπήσουμε και στις δυο πλευρές:
εκείνους που με την κακή πρόθεση της ιδεολογικής παλινόρθωσης, αποδίδουν στα παλιά ακαδημαϊκά σκουπίδια έναν επιδραστικό ρόλο στο σημερινό κόσμο,
εκείνους που κηρύσσουν μια αταξική, πανανθρώπινη τέχνη,
εκείνους που αντικαθιστούν τη διαλεκτική ενός έργου τέχνης με τη μεταφυσική της προφητείας και της ιεροσύνης.
Θα χτυπήσουμε στη μια πλευρά, την αισθητική:
εκείνους που, λόγω της άγνοιας που προέρχεται από την ενασχόληση τους μόνο με την πολιτική, περνούν για θέληση του λαού παραδόσεις κληρονομημένες από τις προ-γιαγιάδες τους,
εκείνους που βλέπουν την εξαιρετικά δύσκολη δουλειά της τέχνης μόνο σαν διασκέδαση στις διακοπές τους,
εκείνους που αντικαθιστούν την αναπόφευκτη δικτατορία του γούστου με ένα καταστατικό σύνθημα γενικής, στοιχειώδους σαφήνειας,
εκείνους που αφήνουν ένα παράθυρο στην τέχνη για ιδεαλιστικές διαχύσεις περί αιωνιότητας και ψυχής.
Το προηγούμενό μας σύνθημα: «Να σταθούμε στο ύψωμα της λέξης «Εμείς» στο μέσο μιας θάλασσας σφυριγμάτων και προσβολής».
Τώρα περιμένουμε μόνο την αναγνώριση της ορθότητας της αισθητικής μας δουλειάς ώστε να μπορούμε να διαλύσουμε με χαρά το μικρό «εμείς» της τέχνης στο μεγάλο «εμείς» του κομμουνισμού.
Όμως θα ξεκαθαρίσουμε απ’το παλιό μας «εμείς»:
όλους εκείνους που προσπαθούν να μετατρέψουν την επανάσταση της τέχνης – ένα κομμάτι της οκτωβριανής θέλησης – σε Όσκαρ-Ουαϊλδική αυτοϊκανοποίηση με την αισθητική για την αισθητική, με την ανταρσία για την ανταρσία • από εκείνους που παίρνουν από την αισθητική επανάσταση μόνο την εξωτερική όψη τυχαίων μεθόδων πάλης,
εκείνους που ανάγουν ξεχωριστά στάδια της πάλης μας σε νέο κανόνα και μοντέλο,
εκείνους που, νερώνοντας τα χθεσινά μας συνθήματα, προσπαθούν να ζαχαρώσουν τους εαυτούς τους σαν υπερασπιστές μιας ήδη γερασμένης καινοτομίας, βρίσκοντας για τους εξημερωμένους Πηγάσους τους άνετους στάβλους σε καφέ,
εκείνους που, μένουν πίσω, είναι μόνιμα πέντε χρόνια πίσω, μαζεύοντας τους ξεραμένους καρπούς ενός ξανανιωμένου ακαδημαϊσμού από τα λουλούδια που πετάξαμε.
Παλέψαμε ενάντια στον παλιό τρόπο ζωής.
Θα παλέψουμε ενάντια στα απομεινάρια αυτού του τρόπου ζωής στη σημερινή κοινωνία.
Θα παλέψουμε ενάντια σε εκείνους που αντικατέστησαν την ποίηση των δικών τους σπιτιών με την ποίηση των δικών τους σπιτιών-επιτροπών.
Πριν, παλέψαμε τους ταύρους της μπουρζουαζίας. Τους σοκάραμε με τις κίτρινες μπλούζες και τα ζωγραφισμένα πρόσωπα.
Τώρα παλεύουμε τα θύματα αυτών των ταύρων στη Σοβιετική μας κοινωνία.
Όπλα μας – το παράδειγμα, η αγκιτάτσια, η προπαγάνδα.
LEF
*Βασισμένο σε λογοπαίγνιο. Στα ρώσικα η λέξη λιοντάρι γράφεται λεβ αλλά προφέρεται και αυτή λεφ. Πηγή: Αντώνης Βογιάζος, Σοσιαλισμός και Κουλτούρα 1917-1932, σελ. 91.
Επιμέλεια – μετάφραση: Παναγιώτης Μανιάτης //
Ο Σύνδεσμος Επαναστατών Εικαστικών Καλλιτεχνών της Γερμανίας (Assoziation Revolutionärer Bildender Künstler Deutschlands), κοινά γνωστός ως «Asso», σχηματίστηκε στο Βερολίνο το 1928, ακολουθώντας το παράδειγμα του ΑKhRR στη Ρωσία και με πρόγραμμα που είχε ως πρότυπο αυτό της Κόκκινης Ομάδας. Μεταξύ των μελών του οι John Heartfield, Otto Nagel, Laszlo Peri και Arthur Segal. To ‘Μανιφέστο’ και ‘Ψηφίσματα’ δημοσιεύτηκε το 1928.
Η τέχνη είναι όπλο, ο καλλιτέχνης πολεμιστής στην πάλη του λαού για ελευθερία από ένα χρεοκοπημένο σύστημα!
«Το κοινωνικό Είναι καθορίζει τη συνείδηση»
Karl Marx
Σε όλες τις πολιτιστικές εποχές του παρελθόντος οι οικονομικές συνθήκες καθόρισαν την ανάπτυξη της τέχνης ως σύνολο και άφησαν ένα ξεχωριστό σημάδι σε αυτή.
Η άνοδος της χρηματικής οικονομίας και του εμπορίου τον δέκατο πέμπτο αιώνα δημιούργησαν τις συνθήκες για την ατομική καλλιτεχνική δραστηριότητα.
Η αναδυόμενη μεσαία τάξη χρειαζόταν τέχνη, ως μια από τις πλέον αποτελεσματικές μεθόδους επίδειξης της δύναμης και κυριαρχίας της στον υπόλοιπο κόσμο. Επιπλέον, η συσσώρευση του χρήματος σε ατομικά χέρια πρόσφερε τη δυνατότητα επένδυσης σε θησαυρούς κάθε είδους, και σε έργα τέχνης.
Μόνο έτσι μπορεί να εξηγηθεί η τεράστια πολυτέλεια και μεγαλοπρέπεια της Αναγέννησης, και μόνο σε αυτά τα οικονομικά θεμέλια ήταν δυνατό για την τέχνη να ανέλθει με ένα τόσο θεαματικό τρόπο.
Στην εποχή του απόλυτα εγκαθιδρυμένου βιομηχανικού καπιταλισμού, ωστόσο, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Ακόμα και στο ζενίθ της ανάπτυξής του, ο βιομηχανικός καπιταλισμός δεν απαιτούσε τη βοήθεια της τέχνης για να προωθήσει τη δύναμή του μέσω της εξύμνησής του. Είχε πολύ διαφορετικές και πολύ περισσότερο αποτελεσματικές μεθόδους στη διάθεσή του. Η επέκταση της παραγωγής, η επένδυση του κεφαλαίου σε στοκ και μετοχές, και η ιδιοκτησία των καταναλωτικών αγαθών όλης της κοινωνίας επέτρεψαν στη μπουρζουαζία να επιδείξει τη δύναμή της και να διασφαλίσει την κυρίαρχη θέση της δημιουργώντας ένα ισχυρό αστικό κράτος, με όλα τα συνακόλουθα μέσα επιβολής της δύναμής της.
Το κέρδος είναι η πρώτη αρχή του καπιταλιστικού συστήματος! Μόνο έτσι μπορεί να εξηγηθεί το γεγονός ότι το ίδιο κριτήριο εφαρμόστηκε και στην τέχνη. Ως αποτέλεσμα, γεννήθηκε το εμπόριο τέχνης και τα έργα τέχνης έγιναν εμπορεύματα της αγοράς, αν και μόνο αυτά που έπιασαν υψηλές τιμές από άποψη κέρδους.
Ποια είναι, σε αυτές τις συνθήκες, η κατάσταση της πλειοψηφίας των καλλιτεχνών; Αρκεί μόνο να αναφέρουμε την παροιμία που λέει ότι «η Τέχνη βρίσκεται στα αζήτητα» για να δειχθεί η κατάσταση των καλλιτεχνών σε μια καπιταλιστική κοινωνία αρκετά καθαρά. Ανίκανος να εξασφαλίσει τα προς το ζην, στερούμενος κάθε είδους κοινωνικής προστασίας, ο καλλιτέχνης δεν έχει καμιά ευκαιρία να εξελιχθεί.
Αυτά είναι τα πραγματικά γεγονότα που αφορούν τη θέση της τέχνης και της κουλτούρας σε μια καπιταλιστική κοινωνία. Οπουδήποτε σήμερα διατηρούνται ακριβά κολλέγια και ακαδημίες, αυτό συμβαίνει μόνο για να κάνει την άρχουσα τάξη να φαίνεται ότι πατρονάρει την τέχνη και την κουλτούρα. Σε σύγκριση με τα πολλά εκατομμύρια που ξοδεύονται κάθε χρόνο σε εξοπλισμούς και σε μηχανισμούς εξουσίας (αστυνομία, δικαστικός κλάδος κ.λπ.), η δαπάνη του Κράτους και των τοπικών κυβερνητικών αρχών για την ενθάρρυνση των ελεύθερων επαγγελματιών καλλιτεχνών είναι αστεία χαμηλή.
Αυτό το σύστημα, που δε θα μπορούσε να ευδοκιμήσει χωρίς τη σκληρή εκμετάλλευση εκατομμυρίων εργαζoμένων, πλησιάζει τώρα στο τέλος του. Κλονισμένη από οικονομικές κρίσεις, απειλημένη στην ίδια της την ύπαρξη από την πάλη για ελευθερία του επαναστατικού προλεταριάτου, η μπουρζουαζία βλέπει μόνο ένα μέσο αναβολής της πτώσης της: τον Φασισμό! Αλλά Φασισμός σημαίνει την ανηλεή δικτατορία του καπιταλισμού για να ακυρώσει κάθε είδους πρόοδο στην πολιτιστική ζωή. Φασισμός σημαίνει περαιτέρω πτώση του επιπέδου ζωής όλων των εργαζομένων, και μεγάλες περικοπές σε κάθε επιχορήγηση για πολιτιστικούς σκοπούς, οι οποίες είναι ήδη αρκετά χαμηλές.
Αυτό το γεγονός, καθαρά αναγνωρισμένο από τους ενσυνείδητους Μαρξιστές καλλιτέχνες, πρέπει να γίνει κτήμα όλων των άπορων καλλιτεχνών, διαλύοντας τις ελπίδες και τις ψευδαισθήσεις που υπάρχουν ακόμα σε κάποιους από αυτούς σχετικά με τον «δυνατό άνδρα» (Χίτλερ). Η καταστροφική επίδραση του συστήματος δε θα ανατραπεί από τη δικτατορία της μπουρζουαζίας με τη μορφή του Φασισμού. Μόνο η πτώση του καπιταλιστικού συστήματος και η εγκαθίδρυση της σοσιαλιστικής τάξης της κοινωνίας μπορεί να ελευθερώσει την ανθρωπότητα από τα δεσμά της ανάγκης και της καταπίεσης.
Μόνο σε μια σοσιαλιστική κοινωνία, όπου όλα τα μέσα της παραγωγής θα είναι στα χέρια των εργαζομένων, όλοι οι εργάτες θα έχουν ίσα δικαιώματα και θα είναι ικανοί να απολαύσουν τα πλεονεκτήματα όλων των κοινωνικών και πολιτιστικών επιτευγμάτων.
Μόνο το επαναστατικό προλεταριάτο ως ο δημιουργός όλων των κοινωνικών κεφαλαίων (τους καρπούς των οποίων δεν μπορεί να μαζέψει στο καπιταλιστικό σύστημα) είναι ικανό, δρώντας μαζί με όλους τους καταπιεσμένους, να καταστρέψει τη ρίζα και τα κλαδιά του παλιού συστήματος. Όταν η υλική κατάσταση εκατομμυρίων εργαζομένων στο σοσιαλιστικό σύστημα θα έχει βελτιωθεί, θα υπάρχει μεγάλη νέα πείνα για γνώση και κουλτούρα. Νέες δυνάμεις ανακινούνται και χρειάζονται χώρο να αναπτυχθούν.
Κοιτάξτε τη Σοβιετική Ρωσία!
Ενώ ο στρατός των ανέργων μεγαλώνει σε πελώριες αναλογίες σε όλον τον καπιταλιστικό κόσμο, ενώ το υλικό και πολιτιστικό επίπεδο μεγάλου στρώματος της κοινωνίας έχει βυθιστεί σε ένα ελάχιστο, και η τέχνη και οι καλλιτέχνες μοιάζουν καταδικασμένοι να χαθούν, η ΕΣΣΔ δεν έχει αρκετά χέρια να ικανοποιήσει όλες τις νέες ανάγκες της. Οι πλέον διακεκριμένοι επιστήμονες, αρχιτέκτονες και σχεδιαστές πόλεων του σήμερα βρίσκονται ήδη για δουλειά στη Σοβιετική Ένωση, το πρώτο κράτος εργατών και αγροτών στον κόσμο, όπου λαμβάνουν ένα ενθουσιώδες καλωσόρισμα και βρίσκουν ένα απαράμιλλο πεδίο για να εργαστούν.
«Οι επαναστάσεις είναι οι λοκομοτίβες της παγκόσμιας ιστορίας!»
Είναι ιστορικό γεγονός ότι οι επαναστατικές αναστατώσεις πάντα φέρνουν ένα μεγάλο παρόρμημα σε όλες τις περιοχές της ζωής, αλλά ενώ από τις ριζικές αλλαγές του παρελθόντος και των επιτευγμάτων τους ωφελήθηκε μόνο μια κυρίαρχη μειοψηφία, η σημερινή κοινωνική επανάσταση υπηρετεί την απελευθέρωση και την υψηλότερη ανάπτυξη όλης της ανθρωπότητας.
Ο ”Σύνδεσμος Επαναστατών Εικαστικών Καλλιτεχνών της Γερμανίας” (ARBKD) σχηματίστηκε λόγω της κατανόησης αυτών των γεγονότων από τους επαναστάτες καλλιτέχνες, όπως περιγράφηκε παραπάνω.
Εικαστικοί καλλιτέχνες! Όλοι εσείς που υποφέρετε από τους παρούσες τρομερές συνθήκες, όταν είστε αναγκασμένοι να ζείτε και να δουλεύετε εν μέσω τρομερών στερήσεων και ταπεινώσεων! Αναγνωρίστε την αιτία της δυστυχίας σας! Η αθλιότητά σας πηγάζει από τις ίδιες αιτίες με αυτές του προλεταριάτου!
Η θέση σας, επομένως, είναι στην πλευρά του αγωνιζόμενου προλεταριάτου. Όπως οι εργάτες, οι καλλιτέχνες «δεν έχουν τίποτα να χάσουν παρά τις αλυσίδες τους, έναν ολόκληρο όμως κόσμο να κερδίσουν!»
Ελάτε μαζί μας!
Ψηφίσματα του ARBKD
1 Ο «Σύνδεσμος Επαναστατών Εικαστικών Καλλιτεχνών της Γερμανίας» είναι αδελφή οργάνωση του Συνδέσμου Καλλιτεχνών Επαναστατικής Ρωσίας, και είναι γνωστός ως ARBKD.
2 O ARBKD σκοπεύει να ενώσει όλους τους επαναστάτες εικαστικούς καλλιτέχνες που υποστηρίζουν την προλεταριακή ταξική πάλη. Μέσω αυτής της ένωσης, ο ARBKD θα ενώσει τις σκόρπιες δυνάμεις που υποστηρίζουν την ταξική πάλη σε έναν συγκεντρωποιημένο οργανισμό με έναν μοναδικό σκοπό.
3 Αντίθετα με εκείνους τους συνδέσμους καλλιτεχνών που βασίζονται μόνο σε στιλιστικά κινήματα και στην αρχή «η τέχνη για την τέχνη», ο ARBKD σκοπεύει να προωθήσει την ταξική πάλη, με έναν τρόπο κατάλληλο και σε μορφή και σε περιεχόμενο με τις ανάγκες της εργατικής τάξης.
4 Πέρα από την τακτική συνδρομή μέλους ο ARBKD θα λάβει από τα μέλη του ένα ορισμένο ποσοστό από τις αμοιβές για κάθε δουλειά που βρήκε γι’ αυτά.
5 Ο ARBKD θα συντονίζεται όχι από ένα εκτελεστικό συμβούλιο αλλά από μια επιτροπή των πέντε, που συλλογικά θα παίρνουν αποφάσεις για όλες τις υποθέσεις του ARBKD. Ένα μέλος αυτής της επιτροπής θα είναι υπεύθυνο για τη διοίκηση. Η επιτροπή θα επιλέγεται από όλη τη συνέλευση. Μπορεί να ανακληθεί ανά πάσα στιγμή από την απόφαση της πλειοψηφίας της συνέλευσης.
6 Τα μέλη του ARBKD θα συναντιούνται τουλάχιστον μια φορά το μήνα.
7 Η επιτροπή θα αποφασίζει για την αποδοχή ενός μέλους. Οι αποδοχές πρέπει να επιβεβαιώνονται από τα μέλη.
Η μετάφραση έγινε από το βιβλίο Art in Theory, 1900-1990. An Anthology of Changing Ideas by Charles Harrison, Paul Wood, 390-393
αναδημοσίευση από http://atexnos.gr
mauroflight 