Γιώργος Καββαδίας – Νέα εκπομπή στον Atlantis FM

Περίπου 7 χρόνια

..πέρασαν από την τελευταία εκπομπή πίσω από τα μικρόφωνα του Atlatnis FM. Έχοντας σταματήσει τις ζωντανές εκπομπές από τον DriverFM περίπου 1.5 χρόνο, φάνηκε καλή ιδέα να επιστρέψω στον Atlantis.

Ο τίτλος της εκπομπής, βγαλμένος από ένα ποίημα που περιέχεται στην συλλογή μου «Δεν ήσουν εσύ για επανάσταση». «Previous Stop» γιατί όλες οι επόμενες στάσεις στη ζωή μας, καθορίζονται από τις προηγούμενες.

Θα τα λέμε κάθε Τετάρτη 22:00-00:00 από τη συχνότητα του Atlantis FM στους 105,2.

Πρεμιέρα: Τετάρτη 11 Σεμπτεμβρίου

 

 

Σχετικά με τον Γιώργο

Ζει στην Αθήνα, έχοντας ρίζες και από την Κω. Σπούδασε Πληροφορική στο Α.Τ.Ε.Ι Θεσσαλονίκης, και έχει MSc στα Πληροφοριακά Συστήματα από την ΑΣΟΕΕ.

Το 2008 ξεκίνησε να ασχολείται ερασιτεχνικά με το ραδιόφωνο. Έχει περάσει έως σήμερα από τους σταθμούς: Atlantis FM, Driver FM, Radio Mora και Xoris Oria.

To 2010 και για ένα χρόνο περίπου διετέλεσε αρχισυντάκτης της στήλης για το Ελληνικό Ροκ στο ηλεκτρονικό περιοδικό SouthernRock.gr.

Ταυτόχρονα έχει εκδόσει έξι ποιητικές συλλογές μέχρι σήμερα:

• 2007, «Περπάτησα στο δρόμο που σκέπασε η στάχτη»
• 2009, «…Από τις Ερινύες στις Κήρες…»
• 2012, «Ό,τι μας στοιχειώνει», η οποία επανεκδόθηκε το 2015 από τις Εκδόσεις Εντύποις
• 2015, «Δεν ήσουν εσύ για επανάσταση» (συλλογή & CD), Εκδόσεις Εντύποις
• 2018, «Σαν σε πακέτο από τσιγάρα», Εκδόσεις Εντύποις
• 2019, «#1158#», Εκδόσεις Εντύποις

Ποίημα του νεαρού Στάλιν

Ποίημα του νεαρού Στάλιν

Ποίημα για μια μέρα σαν μια οποιαδήποτε άλλη μέρα

Ποίημα για μια μέρα σαν μια οποιαδήποτε άλλη μέρα

Περίμενέ με

Το 1940, ο Κονσταντίν Σίμονοφ (1915-1979) γνώρισε και ερωτεύθηκε την πολύ αγαπητή στο κοινό ηθοποιό Βαλεντίνα Σερόβα, για την οποία έγραψε ένα ερωτικό ποίημα που έγινε πασίγνωστο στη Σοβιετική Ένωση. Τον Ιούνιο και τον Ιούλιο του 1941, όντας στο Δυτικό Μέτωπο, πέρασε για λίγο από τη Μόσχα και φιλοξενήθηκε στο εξοχικό του συγγραφέα Λεβ Κασίλ στο Περεντέλκινο, όπου έγραψε το ποίημα «Περίμενέ με». Επειδή το θεώρησε πολύ προσωπικό δεν θέλησε να το δημοσιεύσει. Όμως, όταν του είπαν ότι αυτό το ποίημα «θα είναι φάρμακο για τη θλίψη των συζύγων» αποφάσισε να το δώσει στον τύπο και έτσι τον Δεκέμβριο του 1941 δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πράβντα.

 

Περίμενέ με

Περίμενέ με, θα γυρίσω,
θέλω πολύ να περιμένεις,
περίμενε, σαν σε μελαγχολεί
η χρυσή βροχή,
περίμενε, σαν πέφτουνε τα χιόνια,
περίμενε στις ζέστες,
ακόμα κι όταν οι άλλοι
δεν περιμένουν πια.
Περίμενε, κι όταν δε φθάνουν γράμματα
από τόπους μακρινούς,
περίμενε, κι αν όλοι έχουν βαρεθεί
αυτούς που περιμένουν.
Περίμενέ με, θα γυρίσω,
δεν εύχονται όλοι το καλό
όσοι το ξέρουν σίγουρα,
πως πρέπει να ξεχάσεις.
Άσε να το πιστεύουνε η μάνα και ο γιος μου,
πως πια δε θα γυρίσω,
άσε να το πιστεύουνε οι κουρασμένοι φίλοι,
να κάθονται μπρος στη φωτιά,
πικρό κρασί να πίνουν
μνημόσυνο ψυχής…
Περίμενε. Να μη βιαστείς
μαζί τους για να πιεις.

Περίμενέ με, θα γυρίσω
σε πείσμα όλων των θανάτων.
Όποιον δεν περιμένει,
ας τον να λέει: «ήταν τυχερό».
Γιατί δε θα το νοιώσουνε όσοι δεν περιμένουν,
πως μέσα στα πυρά
μ’ έσωσε
η αναμονή σου.
Μονάχα εσύ κι εγώ
θα ξέρουμε πως γύρισα,
επειδή ήξερες όπως κανείς
εσύ να περιμένεις.

Απόδοση: Ελένη Κατσιώλη

Αντιιμπεριαλιστική διακήρυξη

Ποίημα που γράφτηκε με αφορμή την κατάσταση στη Βενεζουέλα.

Στην πυκνή διαδήλωση έξω απ’ την πρεσβεία
δηλώνουμε την αντίθεσή μας στον κυρίαρχο ιμπεριαλισμό.
Πότε κουβανοί βαρκάρηδες
πότε βιετναμέζοι τυφλοπόντικες
καταδικάζουμε παράνομες επεμβάσεις
και πραξικοπήματα
καλώντας για ανεξαρτησία
από θεοκρατίες, μοναρχίες
και οικονομικές ολιγαρχίες.
Θυμάσαι τότε που διαδηλώναμε για το Ιράκ
τη Συρία, τη Λιβύη και το Αφγανιστάν;
Ενάντια στο διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας
και την αποσταθεροποίηση στη Βενεζουέλα;
Τόσα χρόνια φωνάζουμε όχι άλλο αίμα για το πετρέλαιο
και τις πλουτοπαραγωγικές πηγές
αλληλέγγυοι στην πάλη των λαών
κι εχθροί των δολοφόνων ιμπεριαλιστών.
Τόσα χρόνια μαχητές της μέρας
που θα ζούμε ειρηνικά
σε έναν κόσμο χωρίς πολέμους, φτώχεια, προσφυγιά.

Η ηχογράφηση εκ μέρους του ραδιοφωνικού παραγωγού R.E. με μουσική υπόκρουση απόσπασμα από το κομμάτι των Metallarbeiter, Die Arbeiter von Wien.
Στίχοι/Απαγγελία: Παναγιώτης Μανιάτης

Χοροζίδης Παντελής: Να συνεχίσουμε μαζί

ναυτεργάτης

 

Κοντοζυγώνουν στα βουνά
οι καταφρονημένοι
με ροζιασμένα δάχτυλα
οι ανταρτοδεμένοι.

Ζητιάνοι της χαράς
και της αγάπης κύμα
μ’αδέξια περπατησιά
στους πρόποδες σας βρήκα.

Φτάνουν μ’ αξίνες και σφυριά
δρεπάνια του θανάτου
κι από τα χνάρια της ζωής
μες τα βαθιά του βάλτου.

Φτάνουν κι οι δόλιες οι καρδιές
ξεμπούκαραν στο γιόμα
και μες τα χείλη μια δροσιά
ξαπόσταιναν στο χώμα.

Ανταριασμένα τα μαλλιά
σφιγμένα δόντια η φαμελιά
για’να κουράγιο μια φωνή
να συνεχίσουμε μαζι.

Φτάνουν τη νύχτα σα σκιά
οι γυμνοί κι οι αδικημένοι
κρυμμένοι στα μεδούλια τους
όλοι οι κατατρεγμένοι.

Δυο άρθρα στην Κατιούσα που ίσως δεν τα είδατε

http://www.katiousa.gr/afieromata-istoria/100-chronia-ochtovriani-epanastasi/aleksantr-mpezimenski-tragoudi-tou-thermasti-tis-ypsikaminou/

http://www.katiousa.gr/afieromata-istoria/100-chronia-ochtovriani-epanastasi/valery-mpriousof-sti-rosiki-epanastasi/

Ποίημα του Βίκτορ Γιούσεφ για το 1 Συνέδριο Σοβιετικών Συγγραφέων*

Σταματώντας τις συζητήσεις μας,

θαυμάζοντας το συνέδριό μας,

μας φέρανε τις νίκες τους-

στάρι, αεροπλάνα, μέταλλα-

τον εαυτό τους,

μας φέρανε τον εαυτό τους σα θέμα,

τη δουλειά, την αγάπη, τη ζωή τους.

Και ο καθένας τους ήταν ένα ποίημα

γιατί μίλαγε σα μπολσεβίκος.

*αναφέρεται στο προλεταριάτο που παρακολουθούσε τις εργασίες

Η κουβανέζικη ποίηση (19ος – 20ός αιώνας)

 

 

Ο Αλέχο Καρπεντιέρ

Το 19ο αιώνα ηκουβανέζικη ποίηση χαρακτηρίζεται από το επαναστατικό της περιεχόμενο. Οι κυριότεροι εκπρόσωποί της (Zenea – Palma – Valdes) ηγούνται των εξεγέρσεων εναντίον των Ισπανών αποικιοκρατών. Οι Zenea και Valdes εκτελέστηκαν από τους Ισπανούς σαν εχθροί του αποικιακού καθεστώτος. 

Η κουβανέζικη ποίηση του 19ου και κυρίως του 20ού αιώνα, παρά τις ιδιομορφίες των εκπροσώπων της, παρουσιάζει χαρακτηριστικά, που συμπυκνώνονται στις παρακάτω παρατηρήσεις:

α) Εντονος εθνικός και κοινωνικός χαρακτήρας.Ο αγώνας ενάντια στους Ισπανούς και σε συνέχεια στους Αμερικάνους ιμπεριαλιστές αντανακλάται στην ποίηση, της οποίας εκπρόσωποι πολλές φορές εγκαταλείπουν την τέχνη τους για τους εθνικούς αγώνες. Ο αγώνας ενάντια στις δικτατορίες Ματσάδο και Μπατίστα και την κοινωνική αδικία αφήνει τη σφραγίδα του στην τέχνη τους. Μπορούμε να μιλήσουμε έως ένα βαθμό για στρατευμένη ιδεολογικάτέχνη (με κοινωνικό περιεχόμενο).

β) Αναζήτηση και κριτική αφομοίωση όλων των αισθητικών ρευμάτων της Ευρώπης (ρομαντισμός, μοντερνισμός, αβαγκάρντ, συμβολισμός, κλασικισμός, ρεαλισμός, υπερρεαλισμός). Σταθερή βάση, όμως, της κουβανέζικης ποίησης – ποίησης βαθύτατα λυρικής, είναι ο μπαρόκ χαρακτήρας της. Το μπαρόκ με τη μεγάλη κληρονομιά των Ισπανών ποιητών Γκόγκορα και Κεβέγο, ταιριάζει στη λατινοαμερικάνικη ψυχοσύνθεση, που είναι διαμορφωμένη στη βάση του μαγικού και θαυμαστού (η παράδοση και το όνειρο δεμένα με την ισπανική κληρονομιά).

 

Ο Χοσέ Μαρτί

γ) Αξιοποίηση του αυτόχθονου στοιχείου. Η αξιοποίησή του δεν έχει τοπικιστικό πνεύμα. Είτε ανασύρουν την αφρικάνικη παράδοση του νησιού, είτε αξιοποιούν τις τοπικές παραδόσεις, δε στέκονται μόνο σ’ αυτές. Στοχεύουν να συμβάλουν στην ανάπτυξη της λατινοαμερικάνικης κουλτούρας, θεωρώντας την Κούβα σαν μέλος της μεγάλης αμερικάνικης οικογένειας. 

Ο «θεμελιωτής» της

Στα τέλη του 19ου αιώνα αρχίζει, ουσιαστικά, η άνθηση τηςκουβανέζικης ποίησης, που αποκτά πρωταγωνιστικό ρόλο σ’ όλη την αμερικάνικη ήπειρο. Τρεις θεωρούνται οι μεγάλοι πρόδρομοι. Ο Χοσέ Μαρτί, ο Χουλιάν ντε Κάζαλ (Julian de Casal) και η Χουάνα Μπορέρο (Juana Borrero).

Ο Χοσέ Μαρτί, μεγάλη φυσιογνωμία δημιουργού και αγωνιστή ολόκληρης της Αμερικής, θεωρείται ο πρωτεργάτης – θεμελιωτής τηςκουβανέζικης ποίησης. Οι βασικές του ποιητικές συλλογές («Ισμαϊλίγιο» – ελεύθεροι στίχοι και απλοί στίχοι) βάζουν τα θεμέλια της νέας ποίησης. Αφομοιώνει όλα τα αισθητικά ρεύματα, ταυτίζοντας την κουβανικότητα με το παγκόσμιο πνεύμα. Για τον Μαρτί, η φύση είναι ο μεγάλος δάσκαλος του ανθρώπου. Ποίηση δεν υπάρχει, εάν δε βάλουμε τα χέρια μας στα σπλάχνα μας και εάν δεν την αναζητήσουμε στα συνεργεία και τους δρόμους (κάθε μέρα είναι ένα ποίημα). Ο ίδιος απέδειξε τη στενή σχέση της τέχνης με τη ζωή. Το λογοτεχνικό του έργο είναι συνδεδεμένο με την επαναστατική δράση. Εδωσε τη ζωή του (1895), πολεμώντας εναντίον των Ισπανών, αφού προηγουμένως αφοσιώθηκε στην προετοιμασία του απελευθερωτικού αγώνα.

Ο Χουλιάν ντε Κάζαλ και η Χουάνα Μπορέρο διακρίνονται για τον προσωπικό χαρακτήρα της τέχνης τους, που δε στερείται κοινωνικού περιεχομένου. Ο μελετητής τηςκουβανέζικης τέχνης, Σίνθιο Βιτιέρ, αποκαλεί και τους τρεις «μυστικό πάθος της Κούβας».

 

Ο Νικολάς Γκιγιέν

Το 1898 τελειώνει ο Ισπανοαμερικανικός πόλεμος, με νίκη των ΗΠΑ. Οι Αμερικάνοι καταλαμβάνουν την Κούβα (όπως και το Πόρτο Ρίκο) και υψώνουν την αμερικάνικη σημαία στο δημαρχιακό μέγαρο της Αβάνας. Αρχίζουν άγρια εκμετάλλευση του νησιού και επιβάλλουν σκληρές δικτατορίες. Η χώρα διακατέχεται από αίσθημα πικρίας και βεβήλωσης. Η κοινωνική αστάθεια, η έλλειψη διαμορφωμένης εθνικής και κοινωνικής συνείδησης σημαδεύουν την ποίηση της εποχής. 

Αρχές του 20ού αιώνα, οι ποιητέςΡεγκίνο Μπότι (Regino Boti), Χοσέ Μανουέλ Ποβέδα (Jose Manuel Poveda) και Αγκουστίν Ακόστα(Agustin Acosta) αναζητούν απεγνωσμένα την κουβανέζικηταυτότητα. Πιστεύουν πως ο μοντερνισμός (που άνοιξε δρόμους) δεν εκφράζει τη νέα πραγματικότητα και προσπαθούν να ανανεώσουν την τέχνημέσω νέων μορφών (vanguardia – ανανέωση). Η κουβανική ανανέωση δεν είναι αφηρημένη ούτε ελιτίστικη. Παίρνει τα εθνικά χαρακτηριστικά (το μπαρόκ – ο συμβολισμός και η ποίηση του κορυφαίου, βαθιά προοδευτικού Βορειοαμερικάνου ποιητή Γουόλτ Γουίτμανκυριαρχούν).

«Διάδοχοι» του Χ. Μαρτί

Η δεκαετία 1920-1930 είναι γεμάτη από σημαντικά γεγονότα. Προηγήθηκαν η Μεξικάνικη Επανάσταση (1910) και η Οχτωβριανή (1917), που δημιούργησαν δυνατό συγκινησιακό κλίμα. Στην Κούβα η δικτατορία του Ματσάδο βρίσκεται στην πιο άγρια φάση της. Παρ’ όλα αυτά, ιδρύεται το Κομμουνιστικό Κόμμα Κούβας, η σημαντικής δράσης Ομάδα Μειονοτήτων, το Λαϊκό Πανεπιστήμιο «Χοσέ Μαρτί» και η «Ρεβίστα ντε Αβάνθε», η οποία θα παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στα πνευματικά και κοινωνικά ζητήματα. Μεγάλες απεργίες συγκλονίζουν το νησί. Η καταστολή είναι άγρια. Αλλά οι ποιητές συμμετέχουν και καθοδηγούν τους αγώνες. Μεγάλα ονόματα είναι οι Βιγιένα (Villena), Μαρινέγιο(Marinello), Πεντρόζο (Pedroso), Ταγιέτ (Tallet) και Νικολάς Γκιγιέν (Nicolas Guillen).

 

Στο βάθρο, άγαλμα του Χοσέ Μαρτί

Η ανανέωση μέσω αυτών των ποιητών μπαίνει σε καινούρια φάση. Νέες αναζητήσεις, νέες αγωνίες. 

Ο Βιγιένα έχει συνεχή κοινωνική δράση. Προσπάθησε να βομβαρδίσει το προεδρικό μέγαρο και ηγείται της μεγάλης απεργίας, που προαναγγέλλει την πτώση του τυράννου Ματσάδο. Υπογράφει όλα τα κείμενα της Ομάδας Μειονοτήτων και των διανοουμένων εναντίον της δικτατορίας και του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Συγκινητικό είναι το ποίημά του «19 του Μάη», με το οποίο όλη η πλάση θρηνεί για το θάνατο του πρωτομάρτυρα Χ. Μαρτί.

Ο Μαρινέγιο (κλασικό είναι το έργο του «Liberacion») εγκαταλείπει την ποιητική δημιουργία, για να αφοσιωθεί στην πολιτική δράση. Στην περίπτωσή του, αυτό συνεπάγεται διώξεις, κατατρεγμούς και εξορίες.

Ο Λούνα (Luna) κάνει πλήρη κοινωνική ποίηση και υποστηρίζει: «Ονειρο σημαίνει να προχωράς».

Ο Πεντρόζο, εργάτης και μιγάς, στην αυτοπαρουσίασή του, λέει:

«Ράτσα: Ανθρώπινη

Χρώμα: Μαύρο – κίτρινο (χωρίς άλλο ανακάτεμα)

Επάγγελμα: Εκμεταλλευόμενος

Τόποι σπουδών: Συνεργεία, κάμποι, εργοστάσια, αγροκτήματα της ζάχαρης

Ιδεολογία: Γιος της Αμερικής

Σκοπός: Να συντελέσω στη δημιουργία μιας λυρικής – κοινωνικής κουβανέζικης ποίησης».

Ο Ταγιέτ, με το έργο του «Αγονος σπόρος», μπορεί να θεωρηθεί ότι κάνει αντιποίηση. Είναι ανατρεπτικός, σαρκαστικός, είρων. Κριτικάρει την κοινωνική πραγματικότητα. Πιστεύει ότι ο λαός δεν έχει αφυπνιστεί, ότι όλα πήγαν χαμένα: «Η θυσία του Μαρτί να δημιουργήσει ένα λαό από πρόβατα, χωρίς ματιά, που πάντα τον οδηγεί ένας ποιμένας ηλίθιος και διεστραμμένος».

Ο Νικολάς Γκιγιέν, ριζοσπαστικός, προπαγανδιστής, ψάχνει μαζί με τον Εμίλιο Μπαγιάγκας (Emilio Ballagas) τις ρίζες της αφροαμερικάνικης ποίησης. Η ποίηση «negrista» έχει εμφανιστεί σ’ όλες τις χώρες της Λ. Αμερικής, όπου υπήρχαν παλιότερα Αφρικάνοι σκλάβοι. Ομως, ο Γκιγιέν δε μένει στο νεγρισμό του, δεν κάνει φολκλόρ, βλέπει την ποίηση της Κούβας ενσωματωμένη στην παγκόσμια ποίηση.

Μετά το 1828 μέχρι περίπου το 1940, δημιουργείται νέα τάση στην ποίηση. Οι Μπρουλ (Brull), Φλορίτ (Florit), Μπαγιάγκας (Ballagas), Χόρχε Γκιγιέν (Jorge Guillen) και η Μαρία Λουνάρ (Maria Lounar) (η τελευταία της ομάδας) είναι οπαδοί της «καθαρής ποίησης». Η «καθαρή ποίηση» είναι απάντηση στις υπερβολές της «vanguardia» και ένας νέος δρόμος στην αναζήτηση της κουβανικότητας. Παρά την ονομασία της, έχει κοινωνικό περιεχόμενο.

Ο Μπρουλ (Brull) είναι ανθρωπιστής. Ψάχνει τη λαϊκότητα και την ανανέωση στο «Σόλο ντε Ρόσα». Συνδέει τη μουσική, την ποίηση και τη σιωπή. Ψάχνει το κρυμμένο μυστικό στους καθρέφτες με το λαμπύρισμα της αιώνιας ομορφιάς.

Ο Φλορίτ (Florit), μεγάλος ποιητής της κουβανικότητας και της παγκοσμιότητας, με το κλασικό του έργο «Τροπίκο» («Tropico»), το Μπαρόκ και η επίδραση του Gongors δημιουργούν σφοδρό συγκινησιακό κλίμα.

Ο Μπαγιάγκας (Ballagas), στο κλασικό έργο του «Αγαλλίαση και φυγή», εκφράζει κυρίως το αυτόχθονο στοιχείο, όμως η νέγρικη ποίηση δεν είναι ο μοναδικός του στόχος. «Εγώ, οπαδός της καθαρής ποίησης (λέει στο ιδεολογικό του μανιφέστο), βρίσκω και χρησιμοποιώ οποιονδήποτε τρόπο, που θα μπορούσε να με βοηθήσει στην εύρεση της κουβανικότητας».

Ο Χόρχε Γκιγιέν, αθώος και παιδικός, δημιουργεί με την ποίησή του το αίσθημα της ζωικής έκστασης.

Η Μαρία Λουνάρ (Maria Lounar), σπουδαία ποιήτρια (δημιουργεί μέχρι τα τέλη του αιώνα), δεν κατατάσσεται εύκολα σε σχολές και τεχνοτροπίες. Θαυμάζει τον Χοσέ Μαρτί και σε μια ομιλία της στο Πανεπιστήμιο της Αβάνας, το 1950, λέει «μόνο με αίμα και με πνεύμα αξίζει να γεννηθεί η λέξη». Το νησί, ο αέρας, η θάλασσα, το νερό είναι τα σύμβολα της ποίησής της, που διακρίνεται για την εσωτερικότητά της. Η ίδια αντιδρά, όταν τη χαρακτηρίζουν «προσωπική» ποιήτρια. Υποστηρίζει ότι η ποίησή της απευθύνεται σ’ όλο τον κόσμο, γιατί «η ποίηση είναι όπως το ψωμί επάνω στο τραπέζι». Επίσης αντιδρά, όταν μιλούν για γυναικεία ποίηση. Η ποίηση δεν έχει φύλο, κατά την Λουνάχ. Η ίδια, πάντως, συνεχίζει τη μεγάλη σειρά των γυναικών ποιητριών από τη Μεξικάνα Χουάνα ντε Ασπάγιε (Χουάνα de Asbaje) μέχρι τη Χιλιανή Γαβριέλα Μιστράλ. Ο Μπαγιάγκας (Ballagas) τής αφιερώνει το ποίημά του «Τριαντάφυλλα του ανέμου» και την ονομάζει «τριαντάφυλλο που νανουρίζεται στο βλαστάρι των ανέμων».

Ο «θεμελιωτής» της πεζογραφίας

Μετά το 1950 εμφανίζονται πολλοί ποιητές. Μέσα σ’ αυτούς ξεχωρίζει η μορφή του Χοσέ Λεσάμα Λίμα, που έγινε διάσημος, παγκοσμίως, με το μυθιστόρημά του «Παράδεισος». Ο Λίμα είναι πολύ ιδιόμορφος ποιητής. Οι μελετητές της κουβανέζικης ποίησης μιλούν για «πρωτοπόρο», που άνοιξε δρόμους στην έκφραση. Συνέδεσε το μπαρόκ με τον υπερρεαλισμό και μέσω εικόνων (υπερρεαλιστικών) εξέφρασε τις προσωπικές του αγωνίες και την κουβανικότητα. Το έντονο προσωπικό στοιχείο και ο υπέρμετρος υπερρεαλισμός του δεν τον κάνουν προσιτό στον πολύ κόσμο.

Σίγουρα παραλείφτηκαν πολλά ονόματα στη σύντομη αυτή παρουσίαση. Στόχος μας ήταν να παρουσιάσουμε τα πιο αντιπροσωπευτικά παραδείγματα, που δίνουν το στίγμα και το χρώμα της κουβανέζικης ποίησης, η οποία, δυστυχώς, όπως και γενικά η λατινοαμερικάνικη ποίηση, εκτός από μια μικρή αναφορά στον Νερούδα, δεν περιέχονται στα σχολικά εγχειρίδια.

Δεν αναφερθήκαμε στην, επίσης, σημαντική πεζογραφία της Κούβας. Θα σταθούμε, όμως, στον μεγαλύτερο πεζογράφο της Κούβας, τον Αλέχο Καρπεντιέρ, ο οποίος υπηρέτησε την επανάσταση, από τότε που ανέτρεψε τον Μπατίστα (1959) μέχρι το θάνατό του. Με τηντέχνη του, «θεμελίωσε» τη νέα κουβανέζικη και όλη τη λατινοαμερικάνικη πεζογραφία.

Στο κορυφαίο έργο του «Αιώνας των φώτων», ο Καρπεντιέρ σαρκάζει τους Γάλλους επαναστάτες του 1789, οι οποίοι, ενώ πήγαν στις αποικίες της Λ. Αμερικής για να μεταδώσουν τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης, σταδιακά μετατράπηκαν σε χειρότερους δυνάστες – τυράννους. Στο έργο αυτό, ο συνδυασμός του μπαρόκ με τη λατινοαμερικάνικη παράδοση δίνουν ένα μαγευτικό αποτέλεσμα. Εξάλλου, δικός του είναι ο όρος «μαγικός ρεαλισμός», που ο Καρπεντιέρ τον χαρακτηρίζει «πραγματικά θαυμαστό», προλογίζοντας το «Βασίλειο αυτού του κόσμου» (1949).

Ο Καρπεντιέρ μιλάει για το θαυμαστό κόσμο της Αμερικής, που σήμερα, μέσω της Κούβας, δίνει το παράδειγμα σ’ όλο τον κόσμο: Τέχνη για τη ζωή, την επανάσταση, την ελπίδα.

Της
Κικής ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ*
* Η Κική Αλεξοπούλου είναι φιλόλογος της Μέσης Εκπαίδευσης

ΜΑΡΙΟ ΜΠΕΝΕΝΤΕΤΙ

Τέχνη που αναγγέλλει τη ζωή

Ο Ουρουγουάνος συγγραφέας Μάριο Μπενεντέτι

Τον Ιούνη του 2009 έσβησε στο Μοντεβίδεο της Ουρουγουάης ο μεγάλος συγγραφέας και αγωνιστής Μάριο Μπενεντέτι. Ο Μάριο Μπενεντέτι είχε πει: «Οταν φαίνεται πως η ζωή μιμείται την τέχνη, είναι γιατί η τέχνη έχει καταφέρει ν’ αναγγείλει τη ζωή». Με βάση αυτές τις σκέψεις μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι η τέχνη του αναγγέλλει τη ζωή.

Ο συγγραφέας γεννήθηκε στις 4 Σεπτέμβρη του 1920 στο Πάσο ντε Τόρος της Ουρουγουάης. Το 1938 μετά τις βασικές σπουδές του, μεταβαίνει στο Μπουένος Αϊρες, όπου κερδίζει τα προς τo ζην εξασκώντας διάφορα επαγγέλματα. Στο Μπουένος Αϊρες δημοσιεύει τα πρώτα του ποιήματα. Μετά από τρία χρόνια επιστρέφει στο Μοντεβίδεο. Η χώρα ζει μέσα σε νάρκη. Ο Μπενεντέτι δεν έχει βρει ακόμη τον εαυτό του. Δεν έχει ακόμη ξυπνήσει από τον ύπνο που κοιμόταν το έθνος. Το 1954 γίνεται καλλιτεχνικός διευθυντής της επιθεώρησης «Πορεία». Η επιθεώρηση σφράγισε μια ολόκληρη εποχή. Η δικτατορία του 1973 την έκλεισε, αφού εξαφάνισε ή εξόρισε όλα τα στελέχη της.

Το κριτικό πνεύμα της «Πορείας» απέναντι στην πραγματικότητα επηρεάζει τον συγγραφέα και το 1956 δημοσιεύει ένα από τα βασικά έργα «Ποιήματα του γραφείου». Mε την εμφάνιση αυτής της συλλογής ο καλλιτέχνης θέτει για πάντα τις βάσεις της λογοτεχνίας του. Λογοτεχνία ανθρωπιστική, επικοινωνιακή και επικοινωνούσα. Ταξιδεύει στην Ευρώπη. Αρχίζει να βλέπει τα πράγματα της χώρας του από νέα οπτική γωνία. Το 1959 εμφανίζεται η πρώτη του νουβέλα «Μοντεβιντεάνου». Οπως και στα «Ποιήματα του γραφείου», το θέμα του είναι ο μέσος Ουρουγουανός άνθρωπος με τα βίτσια του, τις αρετές του, τις διαψεύσεις και προπαντός τη μονοτονία της ζωής του. Το 1959 είναι καταλυτικός χρόνος για τον συγγραφέα. Είναι ο χρόνος της ΚουβανέζικηςΕπανάστασης, που τον ταρακούνησε συθέμελα. Ο ίδιος γράφει:

«Το 1959 ήταν καθοριστικό όχι μόνο για μένα, αλλά για όλους τους Λατινοαμερικανούς. Αυτό που συνέβη άλλαξε τη συνείδησή μου. Εκανα την αυτοκριτική μου για τις δραστηριότητες που είχα ως τότε. Η Επανάσταση με βοήθησε να επικοινωνήσω με τη χώρα μου και ν’ αλλάξω τη στάση μου απέναντι στα κοινωνικά ζητήματα».

Επίσης, το 1959 ταξίδεψε στις ΗΠΑ. Γράφει για το ταξίδι του. «Το ταξίδι μου στις ΗΠΑ και αυτά που είδα εκεί με έκαναν αντιιμπεριαλιστή». Ταυτίστηκε με τους νέγρους και τους Λατινοαμερικανούς μετανάστες που είχαν συρρεύσει στη Νέα Υόρκη, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη.

Μετά την Επανάσταση στην Κούβα ταξιδεύει συχνά στην Αβάνα και γίνεται μέλος της Συντακτικής Επιτροπής της επιθεώρησης «Casas de las Americas».

Η συμβολή του Μπενεντέτι στην προώθηση της αμερικανικής κουλτούρας είναι πολύ σημαντική. Το I960 δημοσιεύει δύο βασικά του έργα. Την «Ανακωχή» και το «Η χώρα με την αχυρένια ουρά». Στο έργο «Ευχαριστίες στη φωτιά», ο ήρωας ταυτίζεται με τον συγγραφέα και προαναγγέλλει την επαναστατική του δράση. Ο θάνατος του Τσε Γκεβάρα το 1967 τον συγκλονίζει. Αφιερώνει στον ήρωα – επαναστάτη τα ωραιότερα ποιήματά του.

Η δεκαετία του 1970 χαρακτηρίζεται από την όξυνση των κοινωνικών και πολιτικών συγκρούσεων στην Ουρουγουάη. Εμφανίζονται οι αντάρτες Τουπαμάρος. Ο στρατός καταστέλλει βίαια τις κινητοποιήσεις, προσπαθώντας να συντρίψει το αντάρτικο κίνημα. Ο συγγραφέας μέσα στα πλαίσια του «Ευρέος Μετώπου» ιδρύει μαζί με άλλους αγωνιστές το «Κίνημα των Ανεξάρτητων της 26ης του Μάρτη». Το επαναστατικό πνεύμα του συγγραφέα αντανακλάται στο έργο του «Τα γενέθλια του Χουάν Ανχελ». Ο ήρωας γίνεται μέλος μιας επαναστατικής οργάνωσης, προκειμένου ν’ αλλάξει τη σαπισμένη πραγματικότητα. Το πνεύμα του έργου είναι αισιόδοξο. Η λύση βρίσκεται στην ένοπλη επαναστατική δράση. Οταν το 1973 εγκαθιδρύεται στρατιωτικοπολιτική δικτατορία στην Ουρουγουάη, ο Μάριο Μπενεντέτι εγκαταλείπει τη χώρα και εγκαθίσταται στην Κούβα. Εκεί δημοσιεύει τα «Ποιήματα της εξορίας», καθώς και τη συλλογή διηγημάτων «Με και χωρίς νοσταλγία».

Πολύ σημαντική είναι η συμβολή του και στη φιλολογική κριτική. Στη Βενεζουέλα εκδίδει το έργο «Το τέχνασμα του ύψιστου πατριάρχη» όπου αναλύει τις κλασικές νουβέλες της δικτατορίας. Οι νουβέλες αυτές αναφέρονται στη ζωή και τη δράση Λατινοαμερικανών δικτατόρων: «Το τέχνασμα της Μεθόδου» του Καρπεντιέρ, «Εγώ ο Υψιστος» του Αουγκούστου Ρόα Μπάστος, «Το φθινόπωρο του Πατριάρχη» του Γκαρσία Μάρκες.

Στην Αβάνα, τέλος, εκδίδει τη συλλογή «Ποίηση γκρεμισμένη», στην οποία αναφέρεται σ’ όλους τους Λατινοαμερικανούς ποιητές που έδωσαν τη ζωή τους για την Επανάσταση. Καταπιάνεται με το θέμα της νεολαίας «Νέοι αυτής της Αμερικής» και μέχρι το τέλος της ζωής του δημιουργεί ακατάπαυστα, καλύπτοντας όλους τους τομείς (μυθιστόρημα, διήγημα, δοκίμιο, κριτική).

Ο Μάριο Μπενεντέτι έζησε μια ζωή γεμάτη. Η πληθωρική προσωπικότητά του είναι ο ιδανικός συνδυασμός του ανθρώπου της θεωρίας και της πράξης. Σήμερα, θεωρείται ότι είναι από τους μεγαλύτερους και σπουδαιότερους Νοτιοαμερικανούς δημιουργούς. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες.

Κική ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ