Η κραυγή Edvard Munch (Νορβηγός)

Ο εξπρεσιονισμός είναι η υποκειμενικοποίηση της αντικειμενικής πραγματικότητας. Η έκφρραση συναισθημάτων σε βάρος του εξωτερικού κόσμου. Αποτελεί καλλιτεχνικό κίνημα της μοντέρνας τέχνης στις αρχές του 20ου αιώνα,περίπου 1905-1940. Σα ρεύμα εκφράστηκε πεσσιμιστικά αλλά μπορεί να δώσει και χαρούμενες εικόνες. Στη Γερμανία του μεσοπολέμου εξέφρασε την απογοήτευση, την απόγνωση, το αδιέξοδο μικρομεσοαστικών στρωμάτων. Σημαντική ήταν η επίδραση του στον κινηματογράφο. Εξπρεσιονιστικές ταινίες είναι Το εργαστήριο του Dr Καλιγκάρι (The Cabinet of Dr. Caligari, 1920) και Νοσφεράτου μια συμφωνία τρόμου (Nosferatu, eine Symphonie des Grauens,1922) των Βίνε και Μουρνάου αντίστοιχα. Είναι λανθασμένη η αντίληψη ότι είναι φασιστικός. Στα κινήματα του μοντέρνισμου, με βάση τα μανιφέστα τους, βλέπουμε δυνατότητες και πτυχές. Το πως εκφράζονται,εξελλίσσονται και τη εκ των υστέρων ερμηνεία δίνουμε πολλές φορές οφείλεται στο πολιτικό κίνημα που επικρατεί. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του φουτουρισμού που στην Ιταλία οι εκπρόσωποι του έγιναν κατα βάση φασίστες ενώ στην ΕΣΣΔ κατα βάση κομμουνιστές. Επίσης η ναζιστική τέχνη στηρίζεται στον κλασικισμό. Γι’ αυτό ο εξπρεσιονισμός κυνηγήθηκε και είχε τη <γωνιά> του στην έκθεση <εκφυλισμένης> τέχνης του 1937. Παρ’όλα αυτά είχε ασκήσει γοητεία σε αρκετούς. Ο Γκέμπελς στη νεότητά του δήλωνε εξπρεσιονιστής. Γύρω στο 1937 οι <σκληροπυρηνικοί> τον κατηγόρησαν όπως και το Μαρινέτι για μοντερνίστικες επιδράσεις στην αισθητική του.

Είχε επίδραση στην πολιτική αισθητική

Max Pechstein ( Don’t Strangle Our New Born Freedom), 1919 Rudi Feld ( The Danger of Bolshevism), 1919

Στη Γερμανία του 30 οι καλλιτέχνες επέλεξαν τους δρόμους της μετανάστευσης και της καταγγελίας, την πάλη μέσα στην ίδια τη χώρα, την εσωτερική μετανάστευση, τη σιωπή ή τέλος την προσχώρηση στο ναζισμό.Εξπρεσιονιστές που παρουσιάζουν πολιτικό ενδιαφέρον είναι

Käthe Kollwitz (1867-1945)

ζωγράφο-χαράκτρια

The Carmagnole (Dance Around the Guillotine) 1901

Kathe Kollwitz, Memorial to Karl Liebnecht (1919)

Conrad Felixmüller(1897-1977) μέλος του Κ.Κ

Victim of Privation 1924

«Dead Comrade» 1919

George Grosz(1893-1959) ζωγράφος

Republican Automatons 1920

Explosion 1917

Otto Dix(1891-1969) ζωγράφος ( Νέα Αντικειμενικότητα)

Otto Dix Painting of WWI

Stormtroops 1924

Στη μελέτη αυτή εξετάστηκαν οι περιπτώσεις 30 εξπρεσιονιστών ζωγράφων,γλυπτών. Η επιλογή των προσώπων έγινε με βάση το κριτήριο της προοδευτικής στάσης τους στη ζωή και στα έργα τους. Σε αλλες μελέτες γίνεται με βάση την εκδίωξή τους το 1933 ή κυρίως το 1937. Το κριτήριο αυτό όμως είναι γενικό. O εξπρεσιονισμός  για τους ναζί ήταν εκφυλισμένη τέχνη. Οπότε όλοι εκδιώχθηκαν γενικά και ειδικά για τη φόρμα, το περιεχόμενο, την καταγωγή, τις σεξουαλικές προτιμήσεις ενώ υπήρξαν και περιπτώσεις που αρχικά στήριξαν ναζί αλλά δε συνέχισαν (Emil Nolde). Οι περισσότεροι πάντως κράτησαν <απολίτικη> στάση ασχολούμενοι με <εσωτερικές> απεικονίσεις παρά με το κοινωνικό γίγνεσθαι. Τέλος, το κίνημα μετεξελίχθηκε σε αφηρημένο εξπρεσιονισμό με κέντρο την Αμερική εξαφανίζοντας και την ίδια την αντικειμενική πραγματικότητα προς έκφραση <καθαρού> συναισθήματος.

jackson pollock